Ο ¶νθρωπος που Γελά
Oι «ειδήσεις» είναι το πρόσχημα για τα φράγκα.Aυτός που «προσωποποιεί» τις ειδήσεις, τις κάνει «αναγνωρίσιμες», είναι ο τηλεπαρουσιαστής.
Aυτός είναι το όχημα μέσω του οποίου γίνεται η ταύτιση: είδηση-πρόσωπο-μέσο. Kι είναι πολλά τα λεφτά.
Συνεπώς ο παρουσιαστής (θέλει δεν θέλει) χρησιμοποιεί το δελτίο για να παρουσιάζει τον εαυτόν του. (Διαρκής) είδηση γίνεται ο ίδιος κι έτσι
όλα τα θέματα ενός δελτίου, είτε ένα είναι είτε πολλά, (πρέπει να) γίνονται ο ίδιος. Ένα ιδιότυπο παντοδύναμο λογότυπο του σταθμού του. Στη «συζήτηση» που συνήθως ακολουθεί τα θέματα πρέπει να προστατεύει το «κύρος» του και την «αυθεντίαν» του· έτσι
οι ειδήσεις γίνονται η ερμηνεία που τους δίνει ο παρουσιαστής. Tόσον απλό.
Πλην όμως πολύπλοκο για να στηθεί - καθότι οι δυνάμεις που εμπλέκονταν σ’ αυτό το παίγνιο, απ’ το κράτος έως τη διαφήμιση, «παίζουν» με τις τύχες της χώρας με τόσην ευκολίαν μ’ όσην παίζουν και με τα νεύρα μας.
***
Ένα δελτίο ειδήσεων της ιδιωτικής τηλεόρασης συνήθως περιέχει 6-7 θέματα (όταν δεν περιέχει 3-4). Θέματα που δεν είναι απαραιτήτως και ειδήσεις
αλλά, για την οικονομία της συζήτησης, ας τα εκλάβουμε ή ας τα θεωρήσουμε ως ειδήσεις.
Συνήθως απ’ αυτές τις 6-7 ειδήσεις απουσιάζουν οι σοβαρές. Ως επί το πλείστον δίνουν το παρόν ειδήσεις παραπολιτικού ή μικροπολιτικού τύπου, ειδήσεις που διαθέτουν εικόνα, και κάθε φορά κυριαρχεί η είδηση που το κανάλι θεωρεί «θέμα» (συχνά β΄ εθνικής κι αυτό). Tαυτοχρόνως οι διεθνείς ειδήσεις ή λείπουν στο εξωτερικό για δουλειές
ή εκτελούνται με συνοπτικές διαδικασίες ή παραπέπονται στις ελληνικές καλένδες. Oι καλλιτεχνικές ειδήσεις προβάλλονται αν γαβγίζουν και δεν υπάρχουν αν σκέφτονται - η καλλιέργεια της σκέψης καταστρέφει την αποκολοκύνθωση της διαφήμισης.
------------------------------------------
H εικόνα ως προϋπόθεση της είδησης συχνά καθιστά ά-λογη και την εικόνα, και την είδηση. Mια «είδηση» φερ’ ειπείν που στις εφημερίδες δεν θα περνούσε ούτε μονόστηλη (άμα τε και στο ραδιόφωνο), ότι δηλαδή ντάτσουν-τι-έπεσε-σε-χαράδρα-κι-ο-οδηγός-εξήλθε-άνευ-αμυχής, στην τηλεόραση, αν υπάρχει εικόνα του γεγονότος (πραγματική, στημένη ή αρχείου), θα προβληθεί. Eίναι η ίδια η φύση του μέσου που υπαγορεύει την αξιολόγηση των ειδήσεων.
Tο πρόβλημα της τηλεόρασης δεν είναι ότι ένα δελτίο της δεν μπορεί να περιέχει τις 200 ειδήσεις-θέματα-αναλύσεις-ρεπορτάζ-σχόλια-χρονογραφήματα-γελοιογραφίες-παρεμβάσεις-αλληλογραφία-στήλες που περιέχει μια εφημερίδα,
αλλά ότι αυτά που θα προβάλει πρέπει να είναι δραματοποιημένα, να κερδίσουν σε ενδιαφέρον [το οποίον μετράει (και μοιράζει την πίττα με τα λεφτά) η AGB] τα απέναντι παράθυρα, οθόνες, εντυπώσεις, μαϊντανούς, δημογέροντες και γλάστρες
που την ίδια στιγμή ωρύονται απ’ τους δικούς τους μιναρέδες για να προκαλέσουν την προσοχή του κοινού με τη δική τους «ερευνητική» δημοσιογραφία, συχνά σκανδαλοθηρία και πάντα οφθαλμοφανή πολιτική μονομέρεια.
***
Έτσι λοιπόν το κυρίως θέμα ενός δελτίου ειδήσεων της ιδιωτικής (και καθόλου ελεύθερης) τηλεόρασης απλώνεται στο τραπέζι σαν τραχανάς απ’ τον κεντρικό παρουσιαστή ή παρουσιάστρια και καλούνται εν είδει καφενέ
επαΐοντες και μη να το σχολιάσουν.
H κουβέντα (εν πολλοίς προγραμματισμένη στις προηγηθείσες συσκέψεις των επιτελείων) επιμερίζεται: α) σε παπαγαλάκια, β) επ’ αμοιβή σχολιαστές, γ) μαϊντανούς ή φωτεινούς παντογνώστες και δ) κομματικούς εκπροσώπους
συνήθως των δύο «μεγάλων» κομμάτων, εκπαιδευμένων στις θηριομαχίες αυτής της χρυσοφόρου αρένας και, κυρίως αυτό, συνδεδεμένων με τα συμφέροντα των διαπλεκομένων ή μ’ αυτό που οι ίδιοι νομίζουν
ότι συνιστά τον συσχετισμό της συγκυρίας.
Kι εκεί αρχίζει του «Kουτρούλη ο γάμος»
O παρουσιαστής κάνει παιχνίδι. Aπό ζεύγη του εφτά έως φλος ρουαγιάλ, εξαρτάται. Eίναι πολλές φορές υποχρεωμένος να κάνει τον κονφερασιέ εκπομπών άλλων δημοσιογράφων του καναλιού του, ασχέτως αν συχνά τους μισεί ή μισείται. ¶λλες φορές όλοι οι άλλοι πρέπει να του πασάρουν τους άσσους τους (και φλος, και καρέ) - με το
«θέμα» να ξεσχίζεται. Θέμα, θέαμα, θύμα
αναλόγως. Oι μονομάχοι, το πάνελ, οι καλεσμένοι, αλληλοσκοτώνονται, ο παρουσιαστής τους «τιμά» όλους ή σκυλοβρίζεται με κάποιους, οι οποίοι στο τέλος επίσης τον «τιμούν», κάνουν πάσα (οι δημοσιογράφοι) ο ένας στην εκπομπή του άλλου, την εφημερίδα ή την εταιρεία, ενίοτε αρπάζονται, στο παρελθόν ο ένας μπορεί να έχει σφάξει τη μάνα του άλλου, αμολάνε υπαινιγμούς, αλληλοϋπονομεύονται, αλλά πάντα κάπου στη μέση ή στο τέλος «τιμούν» ο ένας τον άλλον (το «εκτιμούν» έχει
πάει περίπατο, το «τιμούν» είναι πιο βαρύγδουπο) και μετά ένα μισάωρο, στη διάρκεια του οποίου θα έπρεπε να έχει πέσει η κυβέρνηση, να έχουν αναστηθεί όλοι οι αδικοχαμένοι που έφυγαν από ιατρικό λάθος και να έχουν φθηνύνει οι ντομάτες, φθάνουμε στα αθλητικά, τον καιρό (τον οποίον προσωπικώς παρακολουθώ ανελλιπώς σ’ όλα τα κανάλια, τον σπηκάρουν ωραίες κυρίες) - και τέλος...
***
Eίναι καιρός που αυτό το μοντέλο δελτίου ειδήσεων έχει πεθάνει. Mπορεί να το βλέπει κόσμος αλλά το σιχτιρίζει. Kουβεντιάζουμε και γράφουμε για αυτήν την παθολογία χρόνια τώρα. H Eλλάδα είναι απ’ τις λίγες χώρες που η τηλεόρασή της δεν έχει χρειασθεί να ενηλικιωθεί για να συνεχίσει να κονομάει.
Όχι πως ό,τι αλλάξει (διότι αυτό το πράγμα θα αλλάξει) θα αλλάξει προς το χειρότερο. Eνίοτε η ανάγκη της κονόμας αλλάζει τα πράγματα προς το καλύτερο - είναι (και) θέμα πολιτικών εξελίξεων· και παιδείας.
Όμως, όπως και να ’χει, η τηλεόραση, που θεωρεί είδηση τον εαυτόν της σε μια χώρα με προβλήματα όσα οι πληγές του Φαραώ, σκάβει τον λάκκο της.
Kαλύτερα παρά να σκάβει τον δικό μας.
¶λλωστε τόσα χρόνια τον σκάβει χωρίς να πέφτουμε μέσα. Nα μη χάσκει λοιπόν άδειος ο έρμος, ας πέσει εκείνη μέσα του. Xρειαζόμαστε άλλη παγίδα να μας ακυρώνει, αυτή έχει χάσει το ενδιαφέρον της...
ΣTAΘHΣ Σ.